Σε περιπτώσεις μερικής ρήξης ή αλλιώς κάκωσης του προσθίου χιαστού συνδέσμου πρέπει να γίνει άμεση κλινική εξέταση από ορθοπεδικό ιατρό ο οποίος κάνει την διάγνωση της κάκωσης (απαιτείται εμπειρία και άρτια τεχνική στα τεστ αστάθειας) και συνήθως μαγνητική τομογραφία η οποία επιβεβαιώνει τον ιατρό.
Συνήθως τέτοιες κακώσεις αντιμετωπίζονται συντηρητικά σε απλούς ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι αθλητικά ενεργοί ή έστω δεν αθλούνται εντατικά και χρειάζονται το μέγιστο της σταθερότητας του γόνατός τους. Σε άτομα όπως αθλητές ή άτομα με έντονη αθλητική δραστηριότητα η συνδεσμοπλαστική ίσως αποδειχθεί μονόδρομος μιας και αργά ή γρήγορα με την άσκηση έντονων εφελκυστικών φορτίων στην άρθρωση οι εναπομείναντες ίνες του χιαστού θα κοπούν (πιθανόν μέσα σε 12-18 μήνες) με πιθανό τραυματισμό και των μηνίσκων ή (και) των πλαγίων συνδέσμων.
Σε περιπτώσεις ολικής ρήξης η αστάθεια του γόνατος είναι πιο έντονη από αυτές της μερικής και η διάγνωση είναι πιο εύκολη. Ο γιατρός με κλινικά τεστ αστάθειας διαγιγνώσκει την ρήξη και πλέον η μαγνητική τομογραφία απλά μας δείχνει αυτό που ο ορθοπεδικός έχει ήδη προσυπογράψει.
Η συνδεσμοπλαστική πλέον έχει φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα επιτυχίας και θεωρείται απλή επέμβαση για έναν ορθοπεδικό χειρούργο. Οι επιπλοκές έχουν ελαχιστοποιηθεί και η επιστήμη της αποκατάστασης τέτοιων περιστατικών ακολουθεί τις ιατρικές τεχνικές στον τομέα της βελτίωσης και πλέον ένας αθλητής μπορεί να χρειαστεί μόλις 4 μήνες για να επιστρέψει στις προπονήσεις του. Φυσικά πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην υλοποίηση αυτού του χρονικού πλάνου αποκατάστασης. Γενικά όμως οι 6 μήνες θεωρούνται τυπικός χρόνος αποκατάστασης.
Οι πιο συχνές τεχνικές που χρησιμοποιεί πλέον ένας ορθοπεδικός χειρούργος στην συνδεσμοπλαστική χιαστού είναι τα αυτομοσχεύματα δηλαδή μόσχευμα από το ίδιο του το σώμα. Μόσχευμα επιγονατιδικού συνδέσμου και ισχιοκνημιαίων (ισχνός προσαγωγός-ημιτενοντώδης) είναι τα πιο συνήθη.
Η φυσικοθεραπεία μπορεί να ξεκινήσει την δεύτερη κιόλας μετεγχειρητική ημέρα. Αρχικά ο στόχος μας είναι η αποφυγή επιπλοκών, η πρόωρη κινητοποίηση και η αναχαίτιση των ατροφιών της περιοχής.
Το πρόγραμμα αποκατάστασης βασίζεται στις εξής αρχές
- Μείωση του πόνου-οιδήματος-ατροφιών
- Προστασία μοσχεύματος-δότριας περιοχής
- Επανάκτηση εύρους τροχιάς
- Αποτροπή συμφύσεων (κινητοποίηση επιγονατίδας)
- Επανάκτηση δύναμης
- Επανάκτηση ισορροπίας
- Επανάκτηση καρδιοαναπνευστικής ικανότητας
- Λειτουργική επανεκπαίδευση
- Επάνοδο στην καθημερινότητα-άθληση
Ο νάρθηκας ακινητοποίησης τοποθετείται για 2-4 εβδομάδες ενώ βγαίνει μόνο στον ύπνο και κατά την διάρκεια των θεραπειών και έχει κυρίως ρόλο υπενθυμιστικό για τον ασθενή.
Στην φάση πρώιμης κινητοποίησης (2-6 μετεγχειρητικές εβδομάδες) βάζουμε τους εξής στόχους
- Διατήρηση πλήρους έκτασης
- Ανάκτηση πλήρους κάμψης
- Ελαχιστοποίηση πόνου-οιδήματος
- Μυϊκή ενδυνάμωση
- Ασκήσεις ανοιχτής κινητικής αλυσίδας σε πλήρες εύρος τροχιάς
- Φυσικά μέσα για την μείωση του πόνου, του οιδήματος και την μυϊκή ενεργοποίηση.
Στην φάση ελεγχόμενων δραστηριοτήτων (6-12 μετεγχειρητική εβδομάδα) οι στόχοι είναι οι παρακάτω
- Πλήρες εύρος κίνησης
- Ασφαλή μυϊκή ενδυνάμωση
- Αύξηση ιδιοδεκτικότητας
- Ασκήσεις κλειστής κινητικής αλυσίδας (νέκρωση μοσχεύματος-επανασυνδεσμοποίηση)
Το πρόγραμμα έχει πλέον προχωρήσει αρκετά. Ο πόνος και το οίδημα έχουν φύγει. Η ψυχολογία του ασθενούς έχει ανέβει, έχει επιστρέψει στην καθημερινότητά του, είναι πλήρως λειτουργικός και σε αυτό το σημείο γίνονται τα περισσότερα λάθη. Ο ασθενής θεωρεί πως η αποκατάσταση έχει σχεδόν τελειώσει και ξεκινά να κάνει δραστηριότητες που έκανε πριν τον τραυματισμό του. Βρισκόμαστε στην φάση αυξημένων δραστηριοτήτων (12-20 μετεγχειρητική εβδομάδα) και επιδιώκουμε τα παρακάτω.
- Εξισορρόπηση μυϊκής ισχύος κάτω άκρων
- Έμφαση στην μυϊκή δύναμη και αντοχή
- Νευρομυϊκή συναρμογή (υψηλή)
- Προοδευτικές δοκιμασίες λειτουργικότητας
- Έναρξη αλμάτων τρεξίματος
- Επαναδρομολόγηση ασκήσεων ανοιχτής κινητικής αλυσίδας μιας και περίπου στις 16 εβδομάδες η διαδικασία επαναγγείωσης και επανασυνδεσμοποίησης του μοσχεύματος έχει ολοκληρωθεί.
Τέλος φθάνουμε στην φάση λειτουργικής επανεκπαίδευσης (20-24 μετεγχειρητική εβδομάδα) και οι στόχοι μας είναι
- Λειτουργική αποκατάσταση
- Πολυποίκιλες ασκήσεις ισορροπίας-δύναμης
- Αύξηση αλμάτων-αλλαγών κατεύθυνσης-τρεξίματος
- Τελειοποίηση δύναμης
- Δοκιμασίες που αναπαράγουν το άθλημα-δραστηριότητες
Κριτήρια επανόδου στις δραστηριότητες
- Πλήρες εύρος κίνησης
- Ισχύς 4φάλου 85% υγιούς
- Ισχύς ισχιοκνημιαίων 100% υγιούς
- Λειτουργικά τεστ χειρουργημένου >85%
- Ισοκινητικό τεστ χειρουργημένου >85%
- Απουσία πόνου-οιδήματος
- Κλινικά τεστ σταθερότητας θετικά
- Μονοποδικό άλμα εμπρός με το χειρουργημένο > 2βήματα
- Μονοποδικό πλάγιο άλμα χειρουργημένου >2 βήματα
- Μονοποδικό άλμα πάνω χειρουργημένου >10cm
Μία κάκωση η οποία είναι αρκετά συχνή σε αθλητικούς χώρους και έχει εξελιχθεί πλέον πολύ σε επίπεδο επεμβατικής ιατρικής και αποκατάστασης είναι και αυτή που αναφέραμε. Σκοπός του κάθε αθλητή είναι να προετοιμασθεί για νέο σκληρό αγώνα-σε περίπτωση τραυματισμού- ενώ του ιατρού και του φυσικοθεραπευτή να δεσμευθούν πως ο αθλητής ή εν τέλει ο κάθε άνθρωπος να επιστρέψει στις προ τραυματικές του δραστηριότητες άριστα προετοιμασμένος και εκπαιδευμένος.
