Η μελέτη αυτή δημοσιεύθηκε πρόσφατα (Ιαν. 2020) σε έναν από τους πιο έγκυρους ιστότοπους, αυτόν του Harvard.
Είναι όμως άκρως ενδιαφέρουσα γιατί πρώτη φορά (όσον αφορά τουλάχιστον τα δρομικά που κοιτάζουμε εμείς) βασίστηκε όχι μόνο στην ανθρώπινη καρδιά αλλά συνδύασε ευρήματα και από την καρδιά των πιθήκων!
Οι ερευνητές λοιπόν συνέκριναν τις καρδιές των μεγάλων αφρικανικών πιθήκων (γορίλες και χιμπατζήδες), με αυτές των ινδιάνων Tarahumara (η πασίγνωστη φυλή από το βιβλίο born to run), δρομέων αντοχής, ποδοσφαιριστών αλλά και ανθρώπων που έκαναν καθιστική ζωή. Στόχος τους ήταν οι άγνωστες πτυχές στην εξελικτική διαδικασία της ανθρώπινης καρδιάς κατά το πέρασμα των αιώνων αλλά και της προσαρμοστικότητας της. Εκτός από τη θεωρητική σημασία της έρευνας, προέκυψαν και μερικά πρακτικά συμπεράσματα που μας αφορούν όλους.
«Επιβεβαιώνεται η μεγάλη αξία του συχνού έντονου περπατήματος ή τζόκινγκ σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας καθώς μεγαλώνουμε», μας λέει ο ένας από τους επικεφαλής συγγραφείς της έρευνας, dr. Aaron L. Baggish, διευθυντής στο καρδιολογικό εργαστήριο του νοσοκομείου της Μασαχουσέτης που συνεργάζεται με το Harvard.
Οι ομάδες που μελετήθηκαν (πίθηκοι, άνθρωποι, τόσο δρομείς αντοχής όσο και άνθρωποι που δεν ασκούνταν, και οι ινδιάνοι Tarahumara) υποβλήθηκαν σε υπέρηχους καρδιάς καθώς ασκούνταν. Ο στόχος ήταν να βρεθούν πληροφορίες που ρίχνουν φως στην εξέλιξη της ανθρώπινης καρδιάς και όχι απλώς να γίνει μια ακόμα σύγκρισή τους σήμερα . Στην ουσία τα 3-4 διαφορετικά είδη καρδιών που μελετήθηκαν αποτελούν μια φωτογραφία στο παρελθόν της ανθρώπινης καρδιάς.
Χιμπατζήδες συγκριτικά με πρωτόγονους ανθρώπους.
Ο κοντινότερος εξελικτικά συγγενής μας, ο χιμπατζής, πέρναγε τις περισσότερες ώρες της μέρας ανάμεσα στο φαγητό και την ξεκούραση. Υπήρχαν ενδιάμεσα κάποιες σύντομες εκρήξεις έντασης όταν σκαρφάλωναν και πήδαγαν από δένδρο σε δένδρο ή όταν μπλέκονταν σε κάποια μάχη. Αυτή η σύντομη αλλά έντονη άσκηση ασκούσε πίεση στα τοιχώματα της καρδιάς με αποτέλεσμα αυτά να γίνονται πιο χοντρά και πιο σκληρά. Αντιθέτως οι προγονοί μας έπρεπε να κυνηγάνε και να μαζεύουν τροφή για να επιβιώσουν, καλύπτοντας έτσι πολύ μεγάλες αποστάσεις. Καθώς εξελιχθήκαμε σε γεωργούς, και πάλι βασιζόμασταν στην αντοχή μας για να μπορούμε να καλλιεργούμε τα χωράφια, να φυτεύουμε και να συλλέγουμε τους καρπούς. Έτσι οι ανθρώπινες καρδιές εξελίχθηκαν να είναι πιο ευέλικτες με λεπτότερα τοιχώματα. Απέκτησαν μεγαλύτερη χωρητικότητα και έχουν την δυνατότητα ελαφρώς να στρίβουν (όπως μια πετσέτα) κάτι που βοηθάει τόσο στην απομάκρυνση όσο και στην επαναφορά του αίματος καθώς η καρδιά χαλαρώνει.
Οι Ινδιάνοι Ταραχουμαρα που ζουν στο Μεξικό, είναι από τους ελάχιστους πολιτισμούς που έχουν παραμείνει κατά μεγάλο ποσοστό ανέγγιχτοι από τον δυτικό πολιτισμό. Όπως λένε οι ανθρωπολόγοι, συνεχίζουν το στυλ ζωής που βασίζεται στην γεωργία και απαιτεί πολύ περπάτημα, τζόκινγκ και δραστηριότητα καθ’ όλη την διάρκεια της μέρας. Οι καρδιές τους αντιπροσωπεύουν ακριβώς το πως η εξέλιξη τις έχει διαμορφώσει σε μια πιο «αγνή» μορφή σε σχέση με όλους εμάς τους ανθρώπους του δυτικού πολιτισμού. Όμως η καρδιά, εκτός από γονιδιακά, εξελίσσεται και κατά την διάρκεια της ζωής μας, ανάλογα του τι είδους άσκηση κάνουμε… ή δεν κάνουμε.
Η αριστερή κοιλία είναι η βασική αντλία της και αντικατοπτρίζει την φυσική δραστηριότητα που κάνει ο καθένας μας. Στους δρομείς αντοχής η αριστερή κοιλία είναι μεγαλύτερη σε όγκο, περισσότερο ελαστική και μπορεί να μεταφέρει περισσότερη ποσότητα αίματος. Οι καρδιές ποδοσφαιριστών από την άλλη ήταν περισσότερο προσαρμοσμένες σε μικρές και σύντομες εντάσεις που καταδεικνύουν τις ασκήσεις ενδυνάμωσης που κάνουν. Τα τοιχώματα της αριστερής κοιλίας ήταν πιο χοντρά και λιγότερο ελαστικά, κάτι που τους έδινε πλεονέκτημα σε υψηλές πιέσεις έντασης παρά σε όγκο αίματος.
Η πιο ενδιαφέρουσα πάντως ομάδα για την έρευνα ήταν όσοι έκαναν καθιστική ζωή: άνθρωποι στα μεταξύ 20-39 ετών, οι οποίοι δεν είχαν τους κλασσικούς παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, αρτηριακή πίεση κτλ). Οι αγύμναστες καρδιές τους έμοιαζαν πιο πολύ με αυτές των πιθήκων, είχαν δηλαδή πιο χοντρά και λιγότερο ελαστικά τοιχώματα.
«Αν δεν ασκείσαι, δεν μετακινείς ικανές ποσότητες αίματος στην καρδιά και στις αρτηρίες σου σε καθημερινή βάση. Τότε τόσο η καρδιά όσο και οι αρτηρίες αρχίζουν να σκληραίνουν. Και τότε ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος: όσο λιγότερο κινείσαι, τόσο λιγότερο θα μπορείς στο μέλλον να κάνεις δραστηριότητες που σε κρατάνε υγιή» μας λέει ο dr. Baggish.
Η άσκηση προλαμβάνει την υπέρταση.
Τι σημαίνουν αυτά πρακτικά για εμάς;
Ουσιαστικά σημαίνει ότι οι μηχανισμοί που προκαλούν την υπέρταση αρχίζουν να δρουν πολλά χρόνια πριν αυτή διαγνωστεί από τον καρδιολόγο μας. Ξεκινάει από τη νεαρή ηλικία. Μόνο 20% του πληθυσμού κάνει την συνιστώμενη εβδομαδιαία άσκηση (150λεπτά την εβδομάδα) ενώ περίπου το 1/3 των ενηλίκων έχει υπέρταση.
Παρόλο που είναι καλύτερο να ασκούμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσεις.
Για τους περισσότερους το να ξεφύγουν από την καθιστική ζωή και να γίνουν «αθλούμενοι» είναι μια δύσκολη διαδικασία όχι τόσο σωματικά αλλά κυρίως γιατί αποτελεί θεμελιώδη αλλαγή στις συνήθειές τους. Δεν παύει όμως η ενημέρωση να είναι απαραίτητη ώστε ο κόσμος να κατανοεί πως δρουν οι μηχανισμοί στο σώμα μας και τι αποτελέσματα θα φέρουν οι συνήθειές τους στα επόμενα 5-10-20 χρόνια, ώστε να μπορεί να αποφασίσει σωστότερα.
